کیوآر کد چیست ؟
پیشینه و معرفی
رمزینه ی پاسخ سریع یا کیوآر کد Qrcode یک رمزینه ی ماتریسی یا بارکد دوبُعدی است که می‌توان آن را با پوینده‌های QR، تلفن همراه دوربین‌دار و تلفن هوشمند بازخوانی کرد. این بارکُد دربردارنده ی چیدمانی از نقطه‌های مربع شکل ، سیاه‌رنگ ( با نام ماژول) بر روی زمینه ی سفید است. داده ی نهفته می‌تواند نوشته ، نشانی وب ، پیامک ، شماره تلفن ، اطلاعات کارت ویزیت یا داده ی دیگری باشد.
این رمز توسط یکی از شرکتهای زیرمجموعه صنایع خودروسازی تویوتا ژاپن به نام کابوشیکی-گایشا دنسو در سال 1994 میلادی اختراع و مورد استفاده قرار گرفت. نیاز به نوعی رمز که درونمایه آن با شتاب زیاد رمزگشایی شود، انگیزه ی اصلی این شرکت برای سرمایه گذاری در تحقیق و اختراع و توسعه ی این نوع رمز بوده است. در حال حاضر استفاده از این نوع رمز در ژاپن بسیار فراگیر است و بیشترین کاربرد را میان رمزهای میله ای دوبُعدی دارد. پس از آنکه کشورهای انگلیسی زبان از سال 1997 شروع به استفاده از این نوع رمز کردند نام "QR" کوتاه شده ی "Quick Response" یه معنی ( پاسخ سریع ) را برای آن انتخاب نمودند و به همین نام در سازمانهای بین المللی آنرا به ثبت رساندند.
استفاده از کد QR از نقطه نظر مجوز آزاد و مجانی است . کد QR به طور شفاف به صورت استاندارد ISO تعریف و منتشر شده است ، Denso Wave حق امتیاز کد QR را در اختیار گرفته است ، ولی حق امتیاز اجرا و پیاده‌سازی آن را خیر .
لفظ کد QR یک علامت ثبت شده از شرکت Denso Wave است .
با وجودی که برای بار نخست به منظور ردیابی قطعات در صنایع تولید خودرو مورد استفاده واقع شد، کدهای QR در زمینه‌های بسیار بیشتری استفاده می‌شود ، شامل کاربردهای ردیابی تجاری و کاربردهای راحت سازی در تلفن همراه کاربران که به mobile tagging شناخته می‌شوند .
QR آدرسهایی را که در نشریات ، آهنگ‌ها ، اتوبوس‌ها ، کارت تبلیغات ، یا هر چیزی که کاربران نیاز به دانستن اطلاعات در مورد آن داشتند کد می‌کند. کاربرانی که به تلفن دوربین‌دار دارای برنامه کامپیوتری خواننده (reader) مجهز باشند می‌تواند تصویر کد QR را برداشت می‌کند و باعث می‌شود که مرورگر تلفن اجرا شده و به URL مورد نظر منتقل شویم . ارتباط دادن بین اشیاء دنیای فیزیکی با hardlink یا فرامتن دنیای فیزیکی شناخته می‌شود . سیستم تلفن همراه گوگل به نام اندروید بر روی برخی مدل هایش با استفاده از بارکد خوان (ZXing) داخلی خود استفاده از QR را پشتیبانی می‌کند و همچنین مرورگر آن تغییر مسیر URI را پشتیبانی می‌کند که به کدهای QR اجازه می‌دهد متادیتا را به برنامه‌های موجود بر روی گوشی بفرستد . سیستم‌عامل سیمبیان شرکت نوکیا به بارکد خوان مجهز شده است، که آنرا قادر می‌سازد کدهای QR را بخواند.
عناصر تشکیل دهنده :
عناصر اصلی نشانه ، مربع‌هایی با تعداد حداقل 21 * 21 و حداکثر 177 * 177 پیکسل در نشانه ی اصلی هستند . قسمت حاشیه‌ای ( منطقه سکوت ) باید حداقل دارای عرضی برابر با 4 برابر عناصر کوچک نشانه باشند . اطلاعات بیشتر را می‌توان با در اختیار گرفتن تا 16 نشانه ذخیره کرد.
ظرفیت کد داده ها :
عددی خالص ----------> حداکثر 7089 کارکتر
الفبا رقمی ----------> حداکثر 4296 کارکتر
دودویی ( 8 بیتی ) ----------> حداکثر 2953 بایت
kanji / kana ----------> حداکثر 1817 کارکتر
ظرفیت تصحیح خطا :
سطح L : هفت درصد از کلمات کد شده قابل بازیافت هستند.
سطح M : پانزده درصد از کلمات کد شده قابل بازیافت هستند.
سطح Q : بیست و پنج درصد از کلمات کدشده قابل بازیافت هستند.
سطح H : سی درصد از کلمات کد شده قابل قابل بازیافت هستند.
کدهای QR از تصحیح خطای Reed–Solomon استفاده می‌کنند . مثال زیر نشان می‌دهد که کد QR چگونه با اختلال دست و پنجه نرم می‌کند . یک سری پیکسل از روی کد اصلی برداشته می‌شود یا به آن اضافه می‌گردد تا اختلال در خط مرزی آن بررسی شود . هر دو تصویر تغییر یافته به وسیله تشخیص خطای سطح L قابل تشخیص است. پس با اطلاعات ارائه شده می‌توانیم بگوییم که حداکثر اطلاعات قابل ذخیره‌سازی کد QR ( با 177 * 177 عنصر و تصحیح خطای سطح L ) برابر با 23.624 بیت (2.953 بایت) است برای اطلاعات الفبا رقمی است.
کاربردها :
ایجاد پیوند انحصاری برای تارنما.
تبادل آسان اطلاعات ، به‌خصوص اطلاعات متنی ساده مثل یادداشت ها و اطلاعات تماس.
خرید و نصب نرم‌افزار از فروشگاه‌هایی مثل گوگل پلی و اپ استور.
پزشکان پس از اسکن کد QR قادر خواهند بود تا به سرعت به پرونده بیمار دسترسی داشته باشند و نوع دارو و واکسن مورد نیاز را شناسایی کنند.
لازم به ذکر است که :
گروه پاپ بریتانیایی Pet Shop Boys از کد QR به عنوان یک کار هنری برای آهنگ بانلودی ( غیر فروشی ) خود با نام Integral در سال 2007 استفاده کردند . در کلیپ ویدیویی این آهنگ نیز از کد QR استفاده شده است . هنگامی که کد به صورت صحیح خوانده شود، کاربر به تارنمای Pet Shop Boys تغییر مسیر داده می‌شود ، و سپس صفحه‌های مربوط به کارت ملی انگلیس پدیدار می‌شوند.
سوء استفاده :
با در نظر گرفتن توانایی‌های نرم‌افزاری دستگاه خواننده کد مثلا تلفن همراه احتمال خطرهای فراوان فنی و مالی وجود دارد. از جمله مواردی پیش آمده‌اند که دستگاه خواننده، پس از دریافت داده‌های " کد کیو آر" به صورت خودکار چندین پیامک پردازشی به قیمت چندین دلار ( از نوعی که دریافت کننده پیامک از شرکت مخابرات حق العمل دریافت می‌کند) ، به یک سازمان روسی فرستاده یا اینکه بخشی از لیست شماره تلفن‌های کاربر با نام و مشخصات به مقصد ناشناخته‌ای ارسال گشته . خطر دیگر دریافت انواع بدافزار هاست که می‌توانند تلفن همراه را دچار مشکل جدی کنند.